Zor bir hastalık: Meningokoksemi nedir?

Meningokoksemi veya invazif meninkokkal olarak bilinen hastalık dünya genelinde çocuklarda ve yetişkinlerde önemli oranda ölüm ve sakatlıklara sebep olan bulaşıcı bir hastalıktır. Yalnızca insanlarda görülen “neisseria menengitidis” veya kısaca “meningokok” adı verilen bir bakteri bu hastalığa yol açmaktadır. Bu bakteri 24 saat içinde vücudun tamamına yayılıp ölüme neden olabildiği için bu tip hastalıklara  “invazif”  adı verilmektedir.

 Meningokoksemi nasıl bulaşır?

Bu hastalık öncelikli olarak kış mevsiminde olmak üzere tüm bir sene boyunca görülebilmektedir. Türkiye’de hac mevsiminde Arabistan’dan ülkemize taşınarak salgınlara yol açabilmektedir. Meningokoksemi vakalarının %50’si 2 yaş altı çocuklarda görülür. Askerlik gibi yetişkinlerin bir arada toplu bulunduğu ortamlarda sıklıkla görülebilmektedir. Hastalığa yol açan bakterinin 13 farklı tipi bilinmektedir. Bu bakterilerden A,B,C,Y ve W135 klinik önem taşımaktadır. Hastalık riskini artıran belli başlı sebepler şöyle sıralanabilir: Kalabalık yaşam koşulları, viral infeksiyonlar, başka kronik hastalıkların bulunması, sigara içilmesi veya sigara dumanına maruz kalma, kompleman eksikliği gibi bağışıklık sistemi yetersizlikleri, dalağın olmaması ve son olarak düşük yaşam koşulları.

 Meningokoksemi belirtileri nelerdir?   

Meningokoksemi mikrobu; hastada basit bir ateş, menenjit, hızla ilerleyen mikrop şoku gibi çok farklı şekillerde hastalık seyrine sebep olabilir. Antibiyotiklerin olmadığı 1920’lerden önce meningokokkal hastalıklarda ölüm oranları %70’lere kadar çıkmaktaydı. Antibiyotiklerin keşfi ve destekleyici tedavi yöntemeriyle ile ölüm oranları azalmaya başladı. Ölüm oranları son 20 yıl içinde, uygun antibiyotik tedavisi ve yoğun tıbbi bakım olmasına rağmen %9-12 arasında değişen oranlarda sabit kalmıştır. Meningokokseminin yarattığı ağır mikrop şokunda(septik şok) bu oran %40’lara kadar çıkabimektedir.Çok hızlı ilerleyen bir hastalık olduğu için, hızlı tanı, erken antibiyotik ve destek tedavisinin hastalığın sonucuyla ilişkili olması nedeniyle, meningokoksemi tanısı hafif belirtilerin varlığında ve hastalığın başlangıcında klinik olarak konulmalıdır. Hastalığın başlangıcındaki belirtiler gribe benzer basit bulgulardır, döküntü sonradan ortaya çıkar ve giderek vücuda yayılır. Vücutta mor noktalar şeklinde başlar bu mor noktalar hızla birleşerek büyür ve dokuların kan dolaşımını bozar. Hastalık ilerledikçe organ yetersizlikleri (karaciğer, böbrek vb.) ve pıhtılaşma bozuklukları ortaya çıkar,  uzuvlara giden damarlar aşırı pıhtılaşma yüzünden tıkanabilir arkasından parmak, el, kol, bacak gibi uzuvların kaybına sebep olabilir. Çocuklarda tansiyon düşüklüğü şokun geç bir bulgusudur. Tek başına meningokoksemi şüphesi tedaviye başlamak için yeterli bir sebeptir.Meningokoksemiden nasıl korunuruz?Hastalıktan korunmak amacıyla çeşitli aşılar geliştirilmiştir. Şu anda dünyada 3 çeşit aşı bulunmaktadır.  Ülkemizde meningokok aşılarının hiçbiri aşı takviminde yer almıyor. Bunun nedeni ülkemizde görülen meningokok bakterisi tipleri için her 3 aşının da koruyuculuk oranlarının düşük olmasıdır. Ülkemizde bu aşı Hacca gidenlere, meningokok hastalığının salgın olduğu ülkelere seyahat edeceklere ve çeşitli sebeplerle meningokok enfeksiyonuna yatkınlık oluşturan hastalığı bulunan kişilere yapılmaktadır.