Atatürk’ün Getirdiği Hak Ve Hürriyetler Nedir?

Atatürk, gerçekleştirdiği inkılaplar ve çıkardığı kanunlarla yeni bir devlet ortaya çıkmasına öncülük etmiştir. Türk milleti de inkılaplar sayesinde yeni hak ve hürriyetler(özgürlükler) elde etmiştir. Yazımızda Türk milletinin kazandığı bu hak ve hürriyetleri ele alacağız.

Atatürk’ün Eğitim ve Kültür Alanında Yaptığı İnkılaplar

 Tevhid-i Tedrisat Kanununun Kabulü (3 Mart 1924): Bu kanun, eğitimi tek elde toplama, eğitimde farklılıkları ortadan kaldırma amacıyla çıkarılmıştır. Böylece tüm eğitim kurumları birleştirilip tek çatı altına toplanmış ve eğitimde sınıf ayrımının oluşması engellenmiştir.Maarif Teşkilatı Hakkında Kanun’un Kabulü (2 Mart 1926): Bu kanunla herkesin özellikle yabancıların okul açmasına sınırlama getirildi ve okul açmak yasal şartlara bağlandı. Eğitim öğretim müfredatında köklü değişiklikler yapılarak eski eğitimden kurtulunmuştur.Yeni Türk Harflerinin Kabulü (1 Kasım 1928): Okur yazar sayısını artırmak için Arap alfabesi kaldırılarak yerine Latin alfabesi getirilmiştir.Türk Tarih Kurumunun Kurulması (12 Nisan 1931): Bütün Türk tarihi araştırılarak milletimizin geçmişini öğrenmesi atalarını amaçlanmıştır.Türk Dil Kurumunun Kurulması (12 Temmuz 1932): Dilimizi koruyup ve zenginleştirmek ve Türk dilini yabancı kelimelerden kurtarmak adına bu kurum açılmıştır.Medreselerin Kapatılması: Tevhid-i Tedrisat kanunu ile tüm eğitim kurumları bir çatı altına toplanmış, eğitimde ikiliği engellemek için medreseler kapatılmıştır.Güzel Sanatlar Alanında Yapılan Çalışmalar: Atatürk “Sanatsız kalan bir milletin hayat damarlarından biri kopmuştur.” diyerek sanata ve sanatçıya verdiği önemi gösterir. Bu amaçla yurt genelinde çok sayıda güzel sanatlara dair eğitim veren kurum açılmıştır.Modern Üniversitelerin Açılması: Ülkemize bilim insanları kazandırmak amacıyla modern üniversiteler açılmış ve yurt dışından çok sayıda eğitimci getirilmiştir.

Atatürk’ün Hukuk Alanında Yaptığı İnkılaplar

 Şeriye ve Evkaf Vekâletinin Kaldırılması 1924: Şeriye ve Evkaf Vekâleti kaldırılarak din adamlarının yönetime karıması engellenmiş ve dinî işler Diyanet İşleri’ nde toplanmıştır.Şeriye Mahkemeleri Kaldırılması 1924: Avrupa devletlerini örnek alarak kurulan yeni mahkemelerden sonra şeriat hükümleri ile yargılama yapan mahkemeler kaldırıldı.Anayasa Yürürlüğe Girdi 1924: 1876 anayasası yetersiz geldiği için yeni anayasa hazırlanmış ve 1924 anayasası yürürlüğe konmuştur.Ankara Hukuk Mektebi Açıldı 1925: Yeni hukuk sistemini bilen yetişmiş eleman ihtiyacını karşılamak için bu okul açıldı.Medeni Kanun Kabul Edildi 1926: İsviçre’den uyarlanan bu kanunla özellikle kadınlara birçok hak verildi. Bunların en önemlisi kadın erkek eşitliğidir.Ceza Kanunu kabul edildi 1926: Yürürlükte olan en kapsamlı ceza kanunu olduğundan İtalyan ceza kanunundan uyarlama yapılarak Türk ceza kanunu oluşturulmuştur.Borçlar Kanunu Kabul Edildi 1926: Alman borçlar kanunundan uyarlama yapılarak 1926 yılında yürürlüğe girmiştir.Devletin Dini İslam’dır Hükmü Anayasadan Çıkartıldı 1928: Laikliğin benimsenmesi için yapılmış bir uygulamadır.İdare Hukuku Kabul Edildi 1929: İdarî hukukumuz Fransız hukukundan uyarlanarak oluşturulmuştur.Kadınlara Siyasal Haklar Tanındı 1930 – 1934: Kadınlar daha önce siyasette yer almıyordu. Bu tarihler arasında kadınlara seçme ve seçilme hakkı verildi.Atatürk İlkeleri Anayasaya Konuldu 1937: İnkılapların kalıcılığını sağlamak için Atatürk ilkeleri 1937 yılında anayasaya dahil edildi.

Atatürk’ün Siyasi Alanda Yaptığı İnkılaplar

 Saltanatın Kaldırılması (1 Kasım 1922): Saltanat makamı halk arasında ve yönetimde ikiliğe yol açtığından 1 Kasım 1922 ’de kaldırıldı.Cumhuriyet’in İlanı (29 Ekim 1923): Milletin kendi kendini yönetebilmesi amacıyla 29 Ekim 1923 tarihinde cumhuriyet sistemine geçiş yapıldı.Halifeliğin Kaldırılması (3 Mart 1924): Halife yanlısı kişiler yeni devlet düzeninde iç karmaşa oluşmasına neden olduğundan 1924 tarihinde halifelik makamı kaldırıldı.Çok Partili Yaşama Geçiş Denemeleri: Atatürk’ün teşviki ile çok sayıda parti kurulsa da art niyetli kişilerin faaliyetleri yüzünden partiler bir süre sonra kapatıldı. Çok partili hayata geçiş ancak 1945’te gerçekleşti. 

Atatürk’ün Toplumsal ve Sosyal Alanda Yaptığı İnkılaplar

 Tekke, Zaviye ve Türbelerin Kapatılması (30 Kasım 1925): Tekke zaviye ve türbelerde bazı kişiler ülkeyi bölmeye yönelik çalışmalar yaptığı gerekçesiyle bu kurumlar kapandı.Kılık Kıyafette Değişiklik (1925): Görünüş olarak da Avrupaî bir toplum oluşturmak isteyen Atatürk şapka kanunu getirmiş ve dinî kıyafetlerin sokakta giyilmesini yasaklamıştır.Takvim, Saat ve Ölçülerde Değişiklik (1925): Özellikle dış devletler ile kurulan ekonomik ilişiklerde sorunlar çıktığı için takvim, saat ve ölçü aletlerinde değişiklik yapıldı.Soyadı Kanununun Kabulü (24 Kasım 1934): Kullanılan lakaplar çeşitli sınıfların oluşmasına ve karmaşaya neden olmaktaydı bu yüzden soyadı kanunu çıkarıldı. Herkesin bir soyadı alması sağlandı ve Mustafa Kemal’e Atatürk soyadı verildi.